Merhabalar sevgili arkadaşlar bu dersimizde Türkiye’de etkili olan rüzgarları detaylı bir şekilde anlatacağım.

Türkiye’de Etkili Olan Rüzgarlar

Karayel

• Ülkemizin kuzey batısından giriş yapar.
• Genellikle kışın etkilidir.
• Soğuk ve kuru eser.
• Özellikle Batı Karadeniz çevresinde sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur.

Yıldız

• Karadeniz üzerinden karadeniz bölgesine doğru, ülkemizin kuzeyinden giriş yapar.
• Soğuk ve nemli olan bu rüzgar karadeniz kıyılarında yağışlara neden olur.

Poyraz

• Ülkemize kuzey doğu anadolu’ dan giriş yapar (Erzurum – Kars)
• Yazın serin ve kuru eser
• Kışları ise sıcaklığı çok azaltır ve kar yağışlarına neden olur.

Keşişleme (Samyeli)

• 30 derece enlemleri çevresindeki oluşan dinamik basınç kökenli bir rüzgardır.
• Ülkemizde genelde yazın etkilidir.
• Sıcak ve kuru bir hava yaratır.
• Etkili olduğu dönemlerde buharlaşma çok şiddetlenir.

Kıble

• Türkiye’nin güneyinden Akdeniz bölgesine doğru eser.
• Akdeniz kıyılarda nemli ve sıcak eserken iç kesimlere doğru gidildikçe kuru ve sıcak olarak eser.

Lodos

• Türkiye’nin  güney batısından ülkemize giriş yapar Akdeniz,Ege ve Marmara kıyılarında etkilidir.
• Genellikle kış mevsiminde etkilidir.
• Kışın Akdeniz üzerinden geldiği için nemlidir.
• Etkili olduğu kıyılarda sağanak yağış ve denizlerde 60-70km/sa hızına çıkabilen fırtınalara neden olur.
• Kar erimelerinde neden olarak çığ ve sel olaylarına neden olabilir.
• Sıcak karakteri yüzünden etkili olduğu dönemlerde soba zehirlenmelerine yol açtığı bilinir.

Etezyen (Etesien)

• Balkanlardan Ege denizine doğru esen etezyen rüzgarlarına eski yunanlılar ticaret rüzgarı anlamına genel etesia demişlerdir.

Meltem Rüzgarları (İmbat Rüzgarları)

Oluşum nedenleri;

• Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki günlük hareketi. (Günlük hareket sonucunda gece ve gündüz oluşur, gece ve gündüz arasında oluşan günlük sıcaklık farklı günlük basınç farkının oluşmasına neden olur.)
• Kara ve denizin farklı ısınma özellikleri. (Deniz ve Kara Meltemi)
• Yer şekilleri ( Dağ ve Vadi Meltemleri)

Meltem Rüzgarları (İmbatlar) Nasıl Oluşur?

Meltem rüzgarları esiş yönlerine göre

• Kara Meltemleri. ( Gece karadan denize doğru eserler )
• Deniz Meltemleri. ( Gündüz denizden karaya doğru eserler )
• Dağ Meltemleri. ( Gece dağdan vadiye doğru eserler )
• Vadi Meltemleri. (Gündüz vadiden dağa doğru eserler ) olmak üzere 4 gruba ayrılır.

Deniz Meltemleri

• Türkiye’de özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında gündüz denizden karaya doğru esen rüzgarlardır.
• Karaların denizlere göre çabuk ısınma özelliğinden dolayı gündüz karalar denizlere göre daha sıcak olur ve buna bağlı olarak karalarda termik yüksek basınç alanları, denizler daha serin olduğu için termik yüksek basınç alanı haline gelir.
• Rüzgarlar yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru hareket eden yatay yönlü hava hareketleri olduğu için yüksek basınç alanı olan denizden alçak basınç alanı olan karaya doğru rüzgar esmeye başlar buna deniz meltemi ismi verilir.

Kara Meltemleri

• Gece olduğunda karalar denizlere göre daha çabuk soğurlar ve termik yüksek basınç alanı haline gelirler. Denizler ise daha sıcak oldukları için termik alçak basınç alanı haline gelirler.
• Yüksek basınç alanı olan karalardan alçak basınç alanı olan denizlere doğru gece esen bu rüzgarlar kara meltemi adı verilir.

Dağ Meltemleri

• Gece dağların yüksekte kalan kesimleri soğuk olur, alçakta kalan yerler ise daha sıcaktır. Soğuk olan yüksek alanlarda termik yüksek basınç oluşurken, alçak olan vadilerde ise termik alçak basınç oluşur.
• Yüksek basınç alanı dağlardan alçak basınç alanı vadilere doğru gece esen bu rüzgarlara dağ meltemi adı verilir.

Vadi Meltemleri

• Gündüz yüksek dağ dorukların karasallık yüzünden sıcak olur ve termik alçak basınç alanı oluşur, dulda da (kuytuda) kalan alçaklar ise daha serin olur ve termik yüksek basınç alanı haline gelir.
• Gündüz alçak basınç alanı haline gelen dağ zirvelerinden termik yüksek basınç alanı haline gelen vadilere doğru esen bu rüzgara vadi meltemleri denilmektedir.

Meltem rüzgarları ile ilgili akademik bilgiye buradan ulaşabilirsiniz

Fön (Föhn) Rüzgarları

Fön rüzgarlarının konu anlatımına aşağıdaki videomdan ulaşabilirsiniz.

Fön rüzgârları İsviçre Alplerinde belirgin bir şekilde görülür. Türkiye’de ise;

• Karadeniz bölgesinde
• Kuzey Anadolu Dağlarında
• Akdeniz Bölgesinde Toros dağlarında görülür.

Fön Rüzgârları;

• Sıcaklık ve buharlaşmanın artmasına neden olur.
• Yağış oluşturmaz.
• Kışın karların erken erimesine ve çığ olaylarına neden olur.
• Yazın tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına ve kurumasına neden olur.
• Anadolu’da Fön Rüzgârlarına tarım ürünleri üzerinde oluşturduğu olumsuz etki nedeniyle  “ BAKIR SATTIRAN RÜZGÂRLAR “ denilmiştir.
• Havanın nem açığının artmasına ve nem taşıma kapasitesinin artmasına neden olur.
• Rize’de mikro-klima alan oluşturarak turunçgillerin yetişmesine olanak sağlarlar.