Türkiye’de Görülen Bitki Örtüleri Özellikleri ve Dağılışı

Bu dersimizde Türkiye’de görülen Maki, Garig, Psödomaki (Yalancı Maki), Bozkır, Anropojen bozkır, Orman  ve Çayır bitki örtüsünün bitkileri ve Türkiye‘de dağılışını detaylı bir şekilde konuşacağız.

Bitki Örtüsünün Dağılışını Etkileyen Faktörler

İklim

İklimin yağış, sıcaklık ve nem özellikleri o bölgede gelişen bitki örtüsünü doğrudan etkiler, örneğin sıcak, nemli ve yağışlı bölgelerde geniş yapraklı ağaçlar yayılım gösterirken, yağışlı ancak soğuk bölgelerde iğne yapraklı ağaçlar yayılma gösterir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı iklim bölgelerinde Kızılçam ağaçları ve maki bitki türleri yayılım gösterecektir.

Toprak Özellikleri

Toprağın mineral özellikleri, kireç ve tuz oranları bitki örtüsünü etkileyecektir.

Yer şekilleri

Yer şekilleri özellikleri iklimi etkilediği için dolaylı olarak bitki örtüsü ve dağılışını da etkileyecektir. Ayrıca yer şekillerinin eğimli olduğu yerlerde erozyon ile süpürülen toprak tabakası ince olacağı için bitki örtüsünün bu durumdan olumsuz etkileneceğini söyleyebiliriz. Yani eğimin fazla olduğu yerlerde bitki örtüsünün seyrek olacağını söyleyebiliriz. Toprak tabakasının kalın olduğu dağ eteklerinde bitki örtüsünün daha sık olacağını söyleyebiliriz.

Jeolojik Devirler

Son jeolojik devir olan Kuaterner’ de meydana gelen buzul çağı sona erdikten sonra günümüz iklim koşulları oluşmuştur. Öncesinde Dünya’da iklim kuşaklarının dağılışı günümüzdekinden daha farklıydı buna bağlı olarak bitki örtüsünün dağılışının farklı olduğunu söyleyebiliriz. Söz gelimi Kuaterner’ den önceki dönemlerde Kızılçam ağaçlarının Dünya’daki yayılım alanı daha geniş iken buzul çağından sonra Kızılçam ağaçlarının yayılım alanı daralmıştır. Bu tür bitkilere relikt bitki denir.

Beşeri Faktörler

Bitki örtüsünün dağılışında etkili olan bir diğer unsur ise insanlardır, yani beşeri faktörlerdir. Söz gelimi eskiden meşe ormanları ile çevrili olan Ankara ve çevresinde bu ormanların insanlar tarafından tahrip edilmesi ile Antropojen Bozkır denilen ot formasyonu ortaya çıkmıştır. Yine aynı şekilde Doğu Karadeniz bölümünde geniş yapraklı ağaçların tahrip edilmesi ile Psödomaki (Yalancı Maki) denilen çalı topluluğu oluşmuştur.

Türkiye’de Ormanlar ve Dağılışı

Türkiye’de İğne Yapraklı Ağaçlar

İğne yapraklı ağaçlar yıl boyunca yeşilliklerini korur.

Türkiye’de Geniş Yapraklı Ağaçlar

Kışın yaprağını döken geniş yapraklı ağaçların en yaygın türleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Türkiye’de Ormanlar ile ilgili genel bilgiler

• Türkiye’de en yaygın olan orman ağacı meşedir.
• Meşe iklim seçiciliği en az olan ağaç türlerinden biridir. Bu nedenle Türkiye’nin her yerinde kolaylıkla yetişebilir.
• Kızılçam Akdeniz iklim kuşağında görülen bir ağaç türüdür. Dünya üzerinde kızılçam ormanlarının en fazla olduğu ülke Türkiye’dir.
• Ormanlarımızın %80 kıyı bölgelerimizdedir. Nedeni kıyılarda nemlilik ve yağışın fazla olmasıdır.
• Orman üst sınırını belirleyen faktör enleme bağlı sıcaklıktır (M.Konum).
• Türkiye’de orman üst sınırı güneyden kuzeye doğru gidildikçe azalır.
• Orman alt sınırını belirleyen faktör ise nemlilik ve yağıştır (Ö.Konum).
• Türkiye’de orman alt sınırı en düşük olan bölgemiz, aynı zamanda yağışın en yüksek olduğu Karadeniz’dir.
• Kızılçam ormanlarının tahrip edildiği yerlerde maki oluşur.

Türkiye’de Maki Bitki Türleri ve Maki Bitki Örtüsünün Dağılışı

Akdeniz iklim kuşaklarında kızılçam ormanların tahrip edilmesiyle oluşan kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanıklı, her mevsim yeşil kalan bitki türlerine verilen genel isimdir.

En yaygın maki türleri şunlardır;

• Yabani Zeytin
• Zakkum
• Mersin
• Defne
• Kocayemiş
• Keçiboynuzu
• Menengiç

Türkiye’de Bozkır Türleri ve Bozkır Bitki Örtüsünün Dağılışı

• İlkbahar yağışları ile yeşeren, yazın ise kuruyup sararan ot topluluğudur.
• Karasal iklim bitki örtüsüdür.
• İç Anadolu’da, Doğu Anadolu’da, G. Doğu Anadolu’da, Ergene bölümünde, İç batı Anadolu bölümünde yaygındır.
• Çobanyastığı, geven, yavşanotu, sığırkuyruğu, üzerlik otu, gelincik, çakırdikeni, koyun yumağı, çayır üçgülü, kılıçotu ve peygamber çiçeği gibi belirgin türleri yaygındır.

Antropojen Bozkır Nedir ?

Ormanların tahribatı sonucu oluşan bozkırlara Antropojen bozkır denir. İç Anadolu bölgesi ( Ankara, Yozgat çevresi  ) ve Ergene ‘de ormanların tahrip edildiği alanlarda ANTROPOJEN bozkırlara rastlanır.

Türkiye’de Alpin Çayır Türleri (Dağ Çayırları) ve Alpin Çayırların Dağılışı

Orman üst sınırından sonra başlayan yazın yeşeren uzun boylu gür ot topluluğuna çayır denir.

• Dağ çayırları Türkiye’de genel olarak 2000 m’den sonra başlar.
• Türkiye’de en yaygın yaz yağışlarının belirgin olduğu Erzurum – Kars ve D. Karadeniz’in yüksek kesimlerinde rastlanır. Ayrıca Toros dağlarının yüksek kesimlerinde de çayır bitki örtüsüne rastlanır.

Relikt Bitki Nedir?

Geçmiş dönem iklimlerinden kalan, günümüzdeki iklim şartlarında yetişme imkânı bulmuş bitkilerdir.

Türkiye’deki bitkilerin %20’si relikt bitkidir.

Türkiye’de relikt bitkilerin fazla olmasının nedeni;

• Yer şekillerinin çeşitlilik göstermesi.
• Jeolojik zamanlarda yaşanan iklim değişikliklerinin her yerde farklılık göstermesidir.

Endemik Bitki Nedir – Türkiye’de Endemik Bitkilerin Dağılışı

Dünya’da sadece belirli bölgelerde yetişebilen bitkilere endemik bitki denir.

• Türkiye’deki bitki türlerinin %30 u endemiktir.
• Türkiye’de yaklaşık olarak 3800 farklı endemik bitki bulunmaktadır.

Endemik bitki çeşitliliğinin fazla olmasının nedenleri;

• Yer şekillerinin çok çeşitli olması
• Engebeli arazinin geniş yer kaplaması
• Türkiye’de endemik bitki türünün en fazla olduğu yer, Toros dağlarının güneye bakan yamaçlarıdır.

Türkiye’de görülen bazı endemik bitki türleri;

• Göller Yöresi -> Kasnak Meşesi
• Muğla – Köyceğiz -> Sığla Ağacı
• Yozgat – Kastamonu – > İspir meşesi
• Teke Yarımadası ve Datça -> Datça hurması
• Istıranca Meşesi -> Istıranca (Yıldız) Dağları
• Kazdağı Köknarı -> Kaz dağları