Türkiye’de Oluşumlarına Göre Yağış Tipleri ve Yağışın Dağılışı
Bu dersimizde Türkiye‘de oluşumlarına göre yağış çeşitleri ve yağışın dağılışı konusunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Özellikle Türkiye’de ;
- Yamaç / Orografik Yağışları
- Yükselim / Konveksiyonel Yağışlar
- Cephesel / Depresyon Yağışlarının oluşumları ve bu yağış çeşitlerinin Türkiye’deki dağılışı konusunu ele alacağız.
Yamaç (Orografik) Yağışları
Nemli bir hava kütlesinin dağ yamacı boyunca yükselerek maksimum neminin azalması ile yoğunlaşması ve havanın taşıyamadığı nemin su damlacıkları olarak yer yüzüne düşmesine yamaç yağışları diğer bir deyiş ile orografik yağışlar denir.
Türkiye’de en çok dağların kıyıya paralel olduğu ;
- Karadeniz bölgesi kıyılarında. Özellikle Doğu ve Batı Karadeniz ‘in denize bakan yamaçlarında görülür.
- Ayrıca Yıldız Dağları’nın yine Karadeniz’e bakan yamaçları ile
- Toros dağlarının akdenize bakan güney yamaçlarında görülür.
Konveksiyonel ( Yükselim ) Yağışları
Yer yüzü ile gökyüzü arasındaki sıcaklık farkının fazla olduğu durumlarda. özellikle bahar ve yaz aylarında meydana gelir. Havanın yer yüzünde ısınarak yükselmesi ve yükselen havanın içindeki su buharının yoğunlaşması ile oluşan yağışlara yükselim yağışları diğer bir ifade ile konveksiyonel yağışlar denir. Yükselim yağışları Türkiye’de;
- Karasal iklimin görüldüğü İç Anadolu, G. Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde ilkbahar mevsiminde görülür. Anadolu’da konveksiyonel yağışlara ” Kırkikindi yağışları ” yada ” Ahmak ıslatan” yağışlar da denilir.
- Sert Karasal iklimin görüldüğü Doğu Anadolu bölgesinin Erzurum-Kars bölümünde ise havanın yıl içinde ilk ısınmaya başladığı yaz aylarında görülür.
Cephesel ( Depresyon-Frontal) Yağışlar
Cephesel Yağışlar Yengeç dönencesinden gelen sıcak batı rüzgarları ile kutuplar çevresinden gelen soğuk kutup rüzgarlarının karşılaştığı orta kuşakta görülen rüzgarlara verilen isimdir. Türkiye’de cephesel yağışlar özellikle kış mevsiminde görülür bunun nedeni, kış mevsiminde soğuk karakterli kutup rüzgarlarının Türkiye’ye kadar sokulabilmesi ve sıcak batı rüzgarları ile karşılaşabilmesidir. Kutup çevresinden gelen soğuk hava ile dönence çevresinden gelen sıcak hava karşılaşır, soğuk hava sıcak havayı soğutarak yoğunlaştırır ve cephesel yağış denilen yağış oluşur. Cephesel yağışlara depresyon yağışları da denir. Orta kuşak bu hava akımlarının karşılaşma alanıdır. Bu yüzden cephe alanı diye adlandırılır.
Türkiye’de cephesel yağışlar özellikle Akdeniz, Ege, Güney Marmara ve Güney Doğu Anadolu bölgelerimizde kış mevsiminde etkilidir.
Türkiye’de Yağışın Dağılışı
Türkiye’de Yağışın Fazla Olduğu Yerler
- Doğu ve Batı Karadeniz Kıyıları
- Yıldız dağları bölümü
- Menteşe yöresi
- Toros dağlarının güney yamaçları
- Nur dağları
- Güney Doğu Toroslar
- Hakkâri bölümü
Türkiye’de Yağışın Az Olduğu Yerler
- İç Anadolu Bölgesi
- Tuz Gölü ve çevresi
- Iğdır, Malatya Ovası gibi etrafı dağlarla çevrili yerler
- Çoruh – Kelkit havzası
- Ergene ovası
- G.Doğu Anadolu bölgesi
