Türkiye’de İç ve Dış Ticaret
Bu dersimizde KPSS COĞRAFYA, AYT COĞRAFYA ve 11. SINIF COĞRAFYA müfredatında bulunan ” Türkiye’de İç ve Dış Ticaret ” konusunu detaylı bir şekilde konuşacağız. Bu dersimizde bulunan ;
Türkiye’nin en çok ithalat ve ihracat yaptığı ülkeler ile Türkiye’nin en çok ithal ve ihraç ettiği ürünler 2019 – 2020 dönemi TÜİK verilerine göre günceldir.
Ticaret Nedir ?
Her türlü mal ve hizmet alışverişine ticaret denir. Ticaret iç ve dış ve dış ticaret olarak ikiye ayrılır.
Türkiye’de İç Ticaret
Mal ve hizmetlerin ülke sınırları içerisinde gerçekleşen alım satımına iç ticaret denir.
İç ticaretimize konu olan ürünler;
Tarım Ürünleri
Zeytin, çay, buğday, fındık gibi tarım ürünleri üretim alanlarından ülkenin her yerine dağılır.
Sanayi Ürünleri
Dokuma, gıda, hazır giyim, petro-kimya, otomotiv gibi sanayi ürünleri üretim alanlarından ülkenin her yerine dağıtılarak ticaret akışı sağlanır.
Hizmet Sektörü
Çeşitli turizm faaliyetleri, eğitim, bankacılık ve finans sektörlerinde verilen hizmet içi eğitimler, fuar ve kongreler iç ticaretin gelişmesini sağlar.
Türkiye’de iç ticaret fazladır bunun nedenleri;
- Yetiştirilen tarımsal ürünlerin bölge ve bölümlere göre farklılık göstermesi.
- Yapılan hayvancılık faaliyetlerinin bölüm ve bölgelerde farklılık göstermesi. Örneğin Karadeniz kıyılarında balıkçılık, İç Anadolu ‘da küçükbaş, Erzurum-Kars bölümünde büyükbaş hayvancılığın gelişmesi.
- Sanayi tesislerinin ülke içinde dengeli bir şekilde dağılmaması.
- Nüfusun ülke genelinde dengeli bir şekilde dağılmaması. Örneğin ülkemizin toplam nüfusunun yaklaşık dörtte biri Marmara Bölgesinde yaşaması.
- Yapılan turizm etkinlerinin çeşitli olması ve yaz turizmi yapılan bölgelerde yazın nüfusun artması, kış turizmi yapılan yerlerde kış mevsiminde nüfusun artması.
- Gelişen teknolojik nedeniyle ulaşım sistemlerinin çeşitlenerek gelişmesi.
Türkiye’de İç Ticaretin Geliştiği Merkezler
Büyük şehirler:
- İstanbul, Bursa, İzmir, Kocaeli, Kayseri, Gaziantep gibi büyükşehirlerimiz ithalat ve ihracatın gerçekleştiği dağıtım şehirlerdir.
- Aynı zamanda nüfusun kalabalık olduğu şehirlerdir. Bu yüzden aynı anda hem önemli üretim hem de tüketim merkezleridir.
Sanayi Bölgeleri:
Zonguldak ve çevresi gibi önemli maden rezervlerine yada Adapazarı gibi büyük ölçekli sanayi bölgelerine sahip yerlerdir. Sanayi bölgelerinde üretilen ürünlerin pazar alanlarına ulaştırılması gerekliliğinden dolayı ulaşım ve ticaret gelişmiştir.
Küçük ve Orta Büyüklükteki Şehirler
Bulundukları bölgelerde büyükşehirlerde üretilen ürünleri toplayan ve dağıtımın gerçekleştiği sınırlı etki alanına sahip şehirlerdir.
Karadeniz’de Trabzon, İç Anadolu’da Konya, Güney Doğu Anadolu’da Diyarbakır gibi şehirler bulundukları bölgelerde önemli ticaret merkezleri durumundadırlar.
Turistik Kent ve Kasabalar
Antalya, Bodrum, Kuşadası, Çeşme, Bozcaada gibi he iç turizm hem de dış turizm açısından önemli bu şehirlerde konaklama, hediyelik eşya ve gıda alanlarında ticaret gelişmiştir.
Tarım Bölgeleri
Çukurova, Ege kıyılarındaki alüvyon ovalar, Karadeniz kıyı ve alüvyon ovalarında yetiştirilen ürünlerin çeşitli olması bu bölgelerin ticari faaliyetlerini etkiler.
Pazar, Panayır ve Fuarlar
Çeşitli mal ve hizmetlerin ticaretinin yapıldığı pazarlar, yılın belirli döneminde faaliyet gösteren panayırlar ve belirli sektörlere özel olarak düzenlenen fuarlar üretici ile tüketicinin bir araya geldiği ticaret alanlarıdır.
Türkiye’de Dış Ticaret
Ülkeler arasında yapılan mal ve hizmet alışverişine dış ticaret denir.
İthalat / Dış Alım: Hizmet ve malın başka ülkenden alınmasına ithalat denir.
İhracat / Dış Satım: Ülkede üretilen mal ve hizmetin başka ülkelere satılmasına ihracat denir.
Dış Ticaret Hacmi: Ülkenin başka ülkeler ile yaptığı ithalat ve ihracat miktarının toplamına denir.
Dış Ticaret Açığı: Ülkenin dış alım giderlerinin dış satım gelirlerinden fazla olması halinde ortaya çıkan durumdur.
Dış Ticaret Fazlası: Ülkenin dış satım gelirlerinin dış alım giderlerinden fazla olması halinde ortaya çıkan durumdur.
Dış Ticaret Dengesi: Ülkede yapılan ihracat ve ithalatın birbirini miktar olarak karşılamasına verilen isimdir.
Türkiye’nin En Çok İhracat Yaptığı Ülkeler 2019 – 2020 (İlk On Ülke)
| Ülke | İhracat (Milyar $) |
| Almanya | 16,2 |
| Birleşik Krallık | 11,2 |
| Irak | 10,2 |
| İtalya | 9,7 |
| ABD | 8,9 |
| İspanya | 8,1 |
| Fransa | 7,9 |
| Hollanda | 5,7 |
| İsrail | 4,4 |
| Rusya | 4,1 |
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/
Türkiye’nin En Çok İhracat Yaptığı Ürünler ( 2019 – 2020 )
| Fasıl | Milyar $ |
| Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı | 26 |
| Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları | 17 |
| Demir ve çelik | 10 |
| Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları, aksam-parça-aksesuarı | 9,7 |
| Örme giyim eşyası ve aksesuarı | 9 ,2 |
| Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar | 8 |
| Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar | 7 |
| Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı | 6 ,87 |
| Plastikler ve mamulleri | 6,80 |
| Demir veya çelikten eşya | 6 ,6 |
Türkiye’nin En Çok İthalat Yaptığı Ülkeler 2019 – 2020 (İlk On Ülke)
| Ülke | İthalat (Milyar $) |
| Rusya | 23,1 |
| Almanya | 19,2 |
| Çin | 19,1 |
| ABD | 11,8 |
| İtalya | 9,3 |
| Fransa | 6,7 |
| Hindistan | 6,6 |
| Güney Kore | 5,7 |
| Birleşik Krallık | 5,6 |
| İspanya | 4,4 |
Türkiye’nin En Çok İhracat Yaptığı Ürünler ( 2019 – 2020 )
| Fasıllar | Milyar $ |
| Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar | 41 |
| Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları | 22 |
| Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı- | 15 |
| Demir ve çelik | 15 |
| Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar | 13 |
| Plastikler ve mamulleri | 11 |
| Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı | 10 |
| Organik kimyasal ürünler | 5 |
| Eczacılık ürünler | 4 |
| Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı | 4 |
