Türkiye’de Turizm (2020)

Türkiye’de Turizm (2020) konusu KPSS COĞRAFYA müfredatında ÖSYM’nin genellikle her yıl soru sorduğu konulardan biridir. Ayrıca Türkiye’nin turizm varlıkları AYT COĞRAFYA ve 11. SINIF COĞRAFYA konularından biridir.

Türkiye’nin Doğal Sembollerinin Mekan ile ilişkisine örnekler

• Peribacaları—Kapadokya (Nevşehir)
• Erciyes Dağı—Kayseri
• Yedigöller—Bolu
• Pamukkale Travertenleri—Denizli
• Manavgat—Kurşunlu—Düden şelaleleri—Antalya
• Muradiye Şelalesi—Van

Türkiye’nin Kültürel Sembollerinin Mekan ile ilişkisine örnekler

• Ayasofya, Kızkulesi, Topkapı, Süleymaniye Camii, Ortaköy Camii—İstanbul
• Sümela Manastırı, kemençe, çay—Trabzon
• Nemrut Dağı—Adıyaman ( Komagene Krallığı Kalıntıları)
• Mardin evleri ve Telkari— Mardin

TÜRKİYE’NİN UNESCO KÜLTÜREL MİRASI

Dünya’da sahip olunan ve gelecek nesillere aktarılması ve korunması için önemli olan sit alanları, doğal güzellikler, tarihi yapılar dünya mirası olarak adlandırılır.

• Bu konuda en kapsamlı koruma uygulaması UNESCO tarafından organize edilmiştir.
• UNESCO Dünya mirasını aşağıdaki gibi kategorize etmiştir.

Türkiye Unesco Dünya SOMUT Mirası Listesi

1. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) 1985
2. İstanbul’un Tarihi Alanları (İstanbul) 1985
3. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) 1985 (Karma Miras Alanı)
4. Hattuşa: Hitit Başkenti (Çorum) 1986
5. Nemrut Dağı (Adıyaman) 1987
6. Hieropolis-Pamukkale (Denizli) 1988 (Karma Miras Alanı)
7. Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla) 1988
8. Safranbolu Şehri (Karabük) 1994
9. Truva Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 1998
10. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) 2011
11. Çatalhöyük Neolitik Alanı (Konya) 2012
12. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) 2014
13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) 2014
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (Diyarbakır) 2015
15. Efes (İzmir) 2015
16. Ani Arkeolojik Alanı (Kars) 2016
17. Aphrodisias (Aydın) 2017
18. Göbekli Tepe (Şanlıurfa) 2018

Unesco Türkiye Listesine UNESCO‘nun resmi sitesinden ulaşabilirsiniz.

İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi

1. Meddahlık Geleneği (2008)
2. Mevlevi Sema Törenleri (2008)
3. Âşıklık Geleneği (2009)
4. Karagöz (2009)
5. Nevruz (Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Özbekistan ve Pakistan ile ortak dosya (2009) (2016 yılında dosya Afganistan, Azerbaycan, Hindistan, Irak, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan ve Türkmenistan katılımı ile genişletilmiştir)
6. Geleneksel Sohbet Toplantıları (Yaren, Barana, Sıra Geceleri ve diğer, 2010
7. Alevi-Bektaşi Ritüeli Semah (2010)
8. Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010)
9. Geleneksel Tören Keşkeği (2011)
10. Mesir Macunu Festivali (2012
11. Türk Kahvesi ve Geleneği (2013
12. Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı (2014
13. İnce Ekmek Yapımı ve Paylaşımı Geleneği: Lavaş, Katrıma, Jupka, Yufka (Azerbaycan, İran, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye ile ortak dosya) (2016
14. Geleneksel Çini Sanatı (2016)
15. Bahar Bayramı Hıdırellez (Makedonya ile ortak dosya) (2017)
16. Dede Korkut-Korkut Ata Mirası: Kültürü, Efsaneleri ve Müziği (Azerbaycan ve Kazakistan ile Ortak Dosya, 2018)
17. Geleneksel Türk Okçuluğu (2019)

Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi

18. Islık Dili (2017)

COĞRAFİ İŞARETLER

• Herhangi bir ülke, bölge yöreye ait ürünlerin yerelliğini koruyabilmek için yasal statüsü bulunan tedbirlerdir.
• Coğrafi işaretler Türk Patent Enstitüsü tarafından tescillenir.
• 1995 yılından beri TPE tescilleme işlemini sürdürmektedir.
• Coğrafi işaret kapsamında işaretlenmiş bir ürünün en az bir özelliğinin başvuruda sınırları belirlenmiş alandan alınmış olması gerekir.
• Böylece sahip olduğu alanın adıyla anılan ürünün markalaşması kolaylaşır.

Coğrafi işaretleme ile;

• Ürün ve ürünün gerçek üreticileri korunur
• Tüketici hakları korunur
• Taklit ürünlerin engellenmesini sağlar
• Tarihsel ve Kültürel değerlerin korunarak dünyaya tanıtılmasında yardımcı olur
• Bölgesel kalkınmayı sağlar
• İhracatı artırır.

Coğrafi işaret uygulaması ikiye ayrılır,

Menşe Adı: Tüm özellikleri belirlenmiş yere ait olan ve o yer dışında bulunmayan ürünlere menşe adı ile işaretlenmiş ürünler adı verilir. Örneğin; Lületaşı

Mahreç İşareti: Üretim yada işleme süreçlerinden en az bir tanesinin sınırları belirlenmiş yerde gerçekleşmesi gerekir. Mahreç işaretinden ürün Menşei işaretinde olduğu kadar mekana bağlı değildir. Ancak ürünün üretilmesi sırasında en az bir malzemenin belirlenen yerden temin edilmesi gerekir.

Örneğin; İnegöl Köfte coğrafi işaretler kapsamında Türkiye Geneli olarak işaretlenmiştir. Ancak İnegöl köftesi Türkiye’nin her yerinde İnegöl Köfte olarak etiketlenmek zorundadır.

Geleneksel Ürün Adı Nedir?

Menşe Adı ve Mahreç İşareti kapsamında olmayan ürünler geleneksel ürün adı kapsamına girer. Bir ürünün geleneksel ürün adı olarak sınıflandırmasının yapılabilmesi için o ürünü tarif eden adların en az 30 yıl boyunca ilgili sektörde kullanılıyor olması gerekir. Pastırma, lokum ve baklava geleneksel ürün adında olan ürünlere örnektir.

Coğrafi İşaretler Kapsamındaki Bazı Ürünler:

• Afyon sucuğu
• Afyon kaymağı
• Antep fıstığı
• Kütahya çinisi
• Edirne tava Ciğeri
• Ezine peyniri
• Hereke ipek halısı
• Konya etli düğün pilavı
• Maraş biberi
• Eskişehir lületaşı
• Ödemiş patatesi
• Salihli kirazı
• Safranbolu lokumu
• Oltu taşı
• Kayseri pastırması
• Mardin kaburga dolması
• Terme pidesi
• Gemlik zeytini
• Niksar cevizi
• Şile bezi
• Pazırık el halısı
• Mersin tantuni
• Sivas köftesi
• Eskişehir çibörek
• Finike portakal
• Damal bebeği
• Devrek bastonu
• Yozgat arabaşı

TÜRKİYE’NİN TURİZM VARLIKLARI

Türkiye’de Sağlık ve Termal Turizm

•  Türkiye jeolojik özellikleri nedeniyle sıcak su kaynakları bakımından zengin ülkelerden birisidir.
• Ülkemizde sıcaklığı 20 ile 110 derece arasında olan ve çok zengin mineral içeriğine sahip yaklaşık 1500 ‘ün üzerinde kalıca vardır.
• Dünya’nın bir çok yerinden bu kaplıcalara yılın 12 ayı turist gelmektedir.
• Ülkemiz kaplıca turizminin yanı sıra saç ekimi, diş tedavileri, estetik operasyonlar ve bir çok farklı tedavi yönetimi uygulatmak için yabancı turistlerce ziyaret edilmektedir.
• Önemli kaplıca turizmi merkezlerinden bazıları; Afyon, Pamukkale, Yalova, Kızılcahamam.

Türkiye’de Kış Turizmi

• Ülkemizin kış turizmi için uygun klimatik ve topoğrafik özelliklerine sahip olması yüzünden bir çok farklı merkezde kış turizmi gelişmiştir. Bu merkezlerden bazıları;
• Isparta—Davraz
• Erzurum—Palandöken
• Bursa—Uludağ
• Bolu—Kartalkaya
• Kastamonu—Ilgaz
• Kayseri—Erciyes

Türkiye’de Yayla Turizmi

• Türkiye’de özellikle Karadeniz bölgemizdeki Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları yaylacılık turizminin en çok geliştiği yerlerdir.

Türkiye’de Mağara Turizmi

• Ülkemizde bilinen yaklaşık olarak 40 binin üzerinde mağara bulunmaktadır. Bunlardan 30’u turizme açılırken bir çoğu da uygun ekipmanlarla ve rehberler eşliğinde gezilip görülecek potansiyeldedir.
• Türkiye’nin bilinen en uzun mağarası 16 km uzunluğu ile Pınar gözü mağarasıdır ( Beyşehir yakınlarında )
• Ülkemizin en derin mağarası ise Anamur’da bulunan 1880 m derinliğe sahip Çukurpınar Düdeni’ dir.
• Ayrıca ülkemizde insanlığın yerleşik hayata geçmeden önceki dönemlerde toplayıcı ve avcı olarak yaşadığı ve barınak olarak kullandığı tarihi değer taşıyan mağaralarda bulunur. Bunlardan bazıları; Karain ( Antalya ), Kocain ( Antalya ), Yarım Burgaz ( İstanbul ), Karaca Mağarası ( Gümüşhane )

Not: Yarımburgaz mağarası Anadolu’ da paleotik döneme ait en eski yerleşimlerden biri olarak kabul edilmektedir. 2001 yılında birinci dereceden arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir.

Türkiye’de Golf Turizmi

• Golf turizmi ülkemizde son yıllarda uluslar arası alanda oldukça hızlı gelişen turizm kollarından birisidir.
• Özellikle Antalya, İstanbul ve Muğla illerimizde bulunan golf sahalarımız uluslar arası kalite standartlarına uygunluk nedeniyle golf turnuvalarının merkezi konumundadır.
• 2008 yılında Antalya’nın Belek beldesi Uluslararası Golf Tur Operatörler Birliği ( IAGTO )  tarafından yılı en iyi golf bölgesi unvanını aldı.

Türkiye’de Yat Turizmi

• Yat limanlarına marina denilir.
• Türkiye’nin en donanımlı marinaları Güney Ege ve Akdeniz kıyılarında İzmir, Kuşadası, Bodrum, Datça, Bozburun, Marmaris, Göcek, Fethiye, Kalkan, Kaş, Finike, Kemer ve Antalya’da yer almaktadır. Bu tam donanımlı limanlarda, yatçılar gereksinim duydukları hizmet ve malzemeleri bulabilmektedirler.

Türkiye’de Kongre Turizmi

• Bulunduğu coğrafi konum nedeniyle ülkemizde kongre ve fuar turizmi gelişmiştir.
• Kongre turizminde İstanbul, Antalya ve Ankara ilk üç sırada bulunur.

Türkiye’de İnanç Turizmi

• Medeniyetler beşiği olan Anadolu yarımadasında  bir çok dine ait inanç turizmi merkezi bulunur bunlardan bazıları;
• Meryem Ana evi -> Efes / Selçuk / İzmir
• Saint Pierre Kilisesi / İlk kilise -> Hatay
• Sümela Manastırı -> Trabzo
• Balıklı göl (Aynzeliha ve Halil-Ür Rahman Gölleri) -> Şanlıurfa
• Akdamar Adası -> Van gölü
• St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Çevresi -> Mersin / Tarsus
• St. Nicholas Kilisesi -> Antalya
• Ayasofya Camii -> İstanbul
• Ayasofya Kilisesi -> İznik – Bursa
• Deyr Ul Zaferan Manastırı-> Mardin
• Hacı Bektaş-ı Veli Dergâhı ve Külliyesi-> Nevşehir

Türkiye’de Akarsu Turizmi

• Ülkemizdeki akarsuların bir çoğu nehir  kayağı, kano ve rafting turizmi için elverişlidir.
• Çoruh nehri, Köprü çayı, Manavgat Çayı, Dim Çayı, Göksu Nehri, Fırat nehrinin bir kısmı ülkemizde rafting turizmine uygun akarsularımızdır.

Türkiye’de Botanik Turizmi

• Çeşitli coğrafi özellikleri, iklim çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması, Anadolu Yarımadası’nı dünyada benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahip kılmıştır.
• Endemik bitkiler açısından ülkemiz dünyanın önemli merkezlerinden biridir. Avrupa’nın endemik bitki sayısı toplam 2.750 adet iken bu sayı ülkemizde 3.000 adettir. Bu bitkileri doğal ortamında görmek için yapılan botanik turizmi Antalya başta olmak üzere gelişme göstermektedir.
• 2018 yılı BOTANİK EXPO’ su Antalya’da gerçekleştirildi.

Türkiye’de Dağcılık Turizmi

• Ülkemizde dağcılık, kamp, dağ yürüyüşü, tırmanma gibi turizm çeşitleri gelişmiştir. Ağrı Dağı, Bolkar Dağları ( Mersin), Bey Dağları (Antalya), Aladağlar (Niğde), Erciyes (Kayseri), Kaçkar (Rize), Munzur (Tunceli), Süphan (van) gibi.

Türkiye’de Su Altı Dalış Turizmi

• Antalya, Balıkesir, Muğla, Çanakkale, Mersin ve Kocaeli gibi illerde su altı dalış turizmi için uygun yerler vardır.