Türkiye’de Oluşum Şekillerine Göre Göller (Kodlama-Şifreleme Tekniği ile)

Merhabalar sevgili arkadaşlar, bu yazımızda  Türkiye’de Göller ve göllerin oluşum şekillerini inceleyeceğiz. Ayrıca Türkiye’deki önemli gölleri oluşum şekillerine göre sınıflandıracağız. Sayıca çok fazla olması yüzünden bu gölleri ezberlemek için şifre ve kodlama tekniklerinden yararlanacağız.

Göl Çanağı: Gölü oluşturan suyun biriktiği çukur alana denir. Göl çanaklarının oluşum şekillerine gölleri sınıflandırabiliriz.

Tektonik Göller

Tektonik hareket sonucu oluşan çanaklara  dolan suyun oluşturduğu göllere TEKTONİK GÖLLER denilir. Türkiye’de tektonizmanın etkili olması yüzünden Tektonik Göllere çok sık rastlanır. Türkiye’deki tektonik gölleri BASİT MUHASEBE şeklinde kodlayarak bu şifre ile aklımızda kolayca tutabiliriz.

• Burdur Gölü
• Acıgöl
• S apanca Gölü
• İznik Gölü
• Tuz Gölü
• Manyas Gölü
• Uulubat Gölü
• Hazar Gölü
• Akşehir Gölü
• Seyfe Gölü
• Eber Gölü
• Beyşehir Gölü
• Eğirdir Gölü

Karstik Göller

Karstik erime sonucunda oluşan çanaklarda biriken sular tarafından oluşturulurlar. KEKSAS şeklinde kodlanarak kolaylıkla aklıda tutulabilir.

• Kestel
• Elmalı
• Kovada
• Salda
• Avlan
• Suğla

Volkanik Göller

Volkanizmanın etkisiyle  sönmüş yanardağların ağızlarında oluşan göllerdir. MANGO şeklinde kodlanarak akılda kolayca tutlabilir. şifrelemede kullandığımız O harfini joker harf olarak düşünebilirsiniz.

• M eke
• A cıgöl
• N emrut
• G ölcük
• O —-

Buzul (Sirk) Gölleri

Türkiye’de buzulların etkili olduğu yüksek kesimlerde buzullar tarafından açılan sirk çukurlarına biriken suların oluşturduğu göllerdir. Buzullar Türkiye’de en az etkili olan dış kuvvetlerdendir. Bu yüzden Buzul-Sirk gölleri Türkiye’de sayıca oldukça az görülmektedir.

• Aynalı Göl
• Kilimli Göl
• Kara göl
• Sat Gölü

Karma Oluşumlu Göller

Göl çanaklarının oluşumlarında birden fazla etki sözkonusu ise bu göllere Karma Oluşumlu göl denir.

• Beyşehir (Tektonik – Karstik)
• Eğirdir ( Tektonik – Karstik)
• Kovada ( Karstik – Tektonik)
• Van (Tektonik – Volkanik)

Volkanik (Lav) Set Gölleri

Volkanizmanın etkili olduğu arazilerde lavların akarsuların önlerini kapatması ile oluşurlar. Bitlis’te bulunan NEMRUT Yanardağı’nın aktif olduğu dönemlerde yanardağın eteklerinden geçen akarsuların yine yanardağdan çıkan lavlar ile önlerinin kesilmesi ve set oluşturması ile oluşan VAN GÖLÜ Türkiye’de görülen lav set göllerinin en güzel örneklerinden birisidir.

Volkanik SET göllerine en çok yine  Türkiye’de volkanik arazinin en çok görüldüğü bölge olan Doğu Anadolu Bölgesi’nde rastlanır. Doğu Anadolu Bölgesindeki volkanik set göllerini BAHÇEVAN şeklinde kodlayarak kolayca aklınızda tutabilirsiniz. Bu kodlamada yer alan sesli harfleri joker harf olarak kullanıyoruz.

Doğu Anadoludaki volkanik set göllerimiz “Balık gölü, Haçlı gölü, Çıldır Gölü, Erçek Gölü, Van Gölü, Nazik Gölleridir.

• Balık
• A–
• Haçlı
• Çıldır
• Erçek
• Van
• A–
• Nazik

Alüvyal Set Gölleri

Akarsuyun yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsuyun yatağı boyunca taşıdığı alüvyolları yine kendi yatağında biriktirmesi sonucu akarsu yatağında biriken suların oluşturduğu göllerdir. Alüvyol set göllerini MUMÇEK şeklinde kodlayabiliriz. Türkiye’deki Alüvyal set gölerimiz; Marmara gölü, Uzungöl, Mogan gölü, Çamiçi (Bafa) gölü, Köyceğiz gölü

• Marmara gölü
• Uzungöl
• Mogan gölü
• Çamiçi (Bafa) gölü
• Eymir gölü
• Köyceğiz gölü

Kıyı Set Gölleri

Bir koy yada körfezin önünü dalgalarla taşınan  kumların kapatması sonucu oluşan göllerdir. Türkiye’de görülen kıyı set göllerimiz; Büyük Çekmece, Akyatan Gölü, Terkos (Durusu) gölü,Ağyatan Gölü, Köyceğiz gölleridir.

• Büyük çekmece
• Akyatan
• Terkos (Durusu)
• Ağyatan
• Köyceğiz

Heyelan Set Gölleri

Akarsuların önlerinin heyelan (toprak kayması) ile kapanarak bu alanda suyun birikmesi ile oluşan göllerdir. Heyelan Set Göllerine Türkiye’de en fazla heyelan olaylarının en fazla görüldüğü Karadeniz Bölgesinde rastlanır. Türkiye’deki HEYELAN SET GÖLLERİMİZ; Borabay gölü, Yedigöller, Zinav gölü, Tortum gölü, Abant gölü, Sera gölü

• Borabay
• Yedigöller
• Zinav
• Tortum
• Abant
• Sera

Türkiye’deki Bazı Göllerin Önemli Özellikleri

• Türkiye’de en sığ gölümüz Tuz gölüdür.
• Yıl içinde yüzeyi en sık değişen gölümüzdür.
• Göl suyunu dışarı akıtmaz ise gideğeni olmayan bir göldür.
• Gideğeni olmayan göllerin suyu acıdır. Van Gölü, Tuz Gölü, Burdur Gölü vb.
• Gölün gideğeni olursa suyu tatlı olur. Beyşehir, Eğirdir, Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca.
• Suları tatlı göllerden içme suyu temini, tarımsal sulama, balıkçık gibi faaliyetlerden yararlanılır.
• Tortum, Hazar ve Eğirdir göllerini oluşturan gideğenlerin önüne baraj yapılarak enerji üretilmektedir
• Van Gölü Türkiye’nin en büyük gölüdür
• Suyu acıdır (Sodalı)
• Üzerinde büyük ölçekli taşımacılık yapılır.
• Endemik bir balık olan İnci Kefali yetişir.
• Van Gölünün ortasında bulunan Akdamar adasındaki kilise tarihi bir yerdir.